- Wahi: 10 km Komohana o Arad, Israel;
- Helu kelepona: +972 8-699-2444;
- Nā hola hoʻonani: maiʻOkakopa a Malaki mai 08:00 a 16:00, maiʻApelila a Kekemapa mai 08:00 a 16:00;
- Ka uku hoʻolilo: pakeke - $ 4, nā keiki - $ 1.7
ʻO kaʻoihana o nā pae kahiko e hoʻoholoʻia e ka helu o nā papa'āina. I loko o kaʻIseraʻela, he nui nā papa hoʻokipa arāeo, kahi i paʻa ai i 20 mau papa, akā,ʻo ka pono nui o ka poʻe mākaʻikaʻi ke kūlanakauhale kahikoʻo Tel Arad, kahiʻelua wale nō papa kuʻuna. ʻO ka mea kupaianaha,ʻaʻole wale nō nā mea i hōʻinoʻia i mālamaʻia maʻaneʻi, akāʻelua mauʻano hoʻohālikelike hoʻohālikelike e pili ana i nā kiʻi likeʻole o nā wā kahiko kahiko:ʻo ka manawa Kanaʻana a me ka mō'ī o Mō'ī Solomona.
Ka Puʻu Palena o Tel Arad
ʻO nā kauhale mua ma kaʻaoʻao komohana o ka wao nahele Negev i hoʻomaka e hele i kahi o 4000 mau makahiki i hala BC, akā, he meaʻole,ʻaʻohe waiwai o ia mau manawa i ola. ʻO kaʻaoʻao o nā Kanaʻana kahiko ka nānāʻana i ka makahiki'Enekene. Aia ka'Āpana Pāleona a pau i kahi o 10 mau hectare. ʻAʻole i kohoʻia kahi kahua no ka hoʻokumuʻana. Ma Arad kahiko kahi ala mai Mesopotamia a hiki iʻAigupita.
Ke noʻonoʻo nei nā poʻeʻepekema i ka pehea o ke kūkuluʻiaʻana o kēia nohoʻana ma ka wao akua. Ua hoʻopuniʻia ke kūlanakauhale e kekahi pā pōhaku nui me nā hale kiaʻi kiʻekiʻe. Ma loko o ke anapuni kahi hale noho, kahi like ka hoʻolālā kūpono. I waenakonu o ka hale e kū nei he kia nui, kahi i mālamaʻia no kahi hale kau pono, kahi lumi i loko, hoʻokahi paha, kahiʻole o ka mahele o ka papa, ma nā paia o ka paia. Ma Kanana hoʻi,ʻo Tel Arad nā hale aupuni, kahi hale aliʻi a me nā luakini. Aia ma kaʻaoʻao haʻahaʻa o ke kūlanakauhale he loko iʻa, i kahi e kahe ai ka wai i nā alanui a pau.
ʻO nā mea i loaʻa ma ke kūlanakauhaleʻo City kahiko, e hōʻike ana he kiʻekiʻe loa keʻano o ka nohoʻana. ʻO ka hapanui o ka poʻe i hana i ka mahiʻai a me ka hānauʻana o nā holoholona, kālepaʻoihana me koʻAigupita. Aia a hiki i kēia wā, ua nalowale nāʻepekema i ka manaʻo, hiki ke hoʻoikaika i ka poʻe noho o kahi noho maikaʻi a hoʻomohala nuiʻia e hōʻiliʻili i ko lākou waiwai a haʻalele i ka hale i ka pō. Ma hope o ke Kaʻanana Tel-Arad,ʻo ia hoʻi mai 3000 a hiki i ka makahiki 2650 BC,ʻaʻohe mea i'ānaiʻia a hao waleʻia, ua haʻalele waleʻia ia, a uaʻaeʻia e mālama i nā kaha kiʻi hoʻolālā o kēlā manawa.
ʻO ke kūlanakauhale kiʻekiʻe o Tel Arad
ʻO nā'āina ma ke komohana o ke kūkulu hema ua kokokeʻole i ka 1500 mau makahiki, a hiki i ka wā i noho ai nā Iudaio ma kēia wahi. No ka kūkuluʻana i kekahi kūlanakauhale hou, wae lākou i kekahi puʻu liʻiliʻi, ma kahi o kekahi kauhale Kanana haʻaleleʻia.
I ka wā o ka Mō'ī Solomona, ua kūkuluʻia kahi pākaua, a ua kūkuluʻia me ka hoʻohanaʻana i kaʻenehana loea kaulana loa (ua pāpāluaʻia nā paia, a ua piha ka pā i waena o lākou me ka lepo a iʻole nā pōhaku, a pēlā e hoʻonui ai i ka palekana a me ka lōʻihi).
Ma waho aʻe o nā koena o ka hale kahiko, nā'āpana o nā hale, nā hale kūʻai a me kahi wai kai i kuaʻia i lalo i kahi pōhaku nui.
ʻO ke kiʻekiʻeʻo Tel-Arad kahi wale nō i noho ai ma ke aupuni Iudaio kahiko i kahi iʻikeʻia kahi keʻena. Me ka Ierusalema nui, ua hoʻonohonoho ponoʻia ka luakini o Tel-Aradic ma kaʻaoʻao hikina "hikina hikina". E like me ke kauʻana o nāʻaoʻao nui - ma mua o ka komoʻana o kahi pā hale nui me ke kuahu, a laila - he keʻena no ka hoʻomana me nā papa hana a ma ka wēlau - he kuahu me nā pā pōhaku i hanaʻia i wahi mōhai, a me nā kia no ka mea puhi kuni a me ka meaʻala. Uaʻikeʻia i ka wā o nāʻauhauʻanaʻaʻole i hoʻohanaʻia ka luakini ma Tel Arad no ka lōʻihi, a ua uhiʻia me ka lepo ma kēlā mau wā lōʻihi. Uaʻike paha ke aliʻi o Iudea ma kekahi wahi'ē aʻe i ka mōhai o ka luakini o Ierusalema e kauohaʻia e pani i ke keʻena kapu.
Ma ka moku o ke Kulanui kiʻekiʻe, uaʻikeʻia nā meaʻoluʻolu he nui i kōkua i ke kiʻi houʻana i nā kiʻi piha i ke ola o Tel-Arad kahiko. Ma waena o lākou:
- ostracones me nā mea kākau i nā'ōleloʻokoʻa (Greek, Hebrew, Aramaic, Arabic);
- nā papa inoa o nā koa a me nā poʻe noho;
- nā'ōlelo hoʻolauna;
- nā palapala a me nā'ōlelo a ke aliʻi o ka pākaua;
- papa inoa o nā hoʻolālā;
- nā kūlana o ka hāʻawiʻana i ka palaoa, kaʻaila, ka waina, ka berena.
ʻO kēia mau mea a pau ka hōʻailona o ke kūlanakauhale kiʻekiʻe o Tel Arad he mea koʻikoʻi koʻikoʻi koʻikoʻi, a me kahi keʻena hoʻolālā koa. Ma hope iho o ka lukuʻiaʻana o ka luakini mua, hoʻohanaʻia ia e nā Peresia, a lailaʻo nā Helene a me nā Roma. A laila ua hoʻopauʻia ka pā kaua, a laila hoʻihoʻi houʻia. ʻO ka hopena hope loaʻo ia i ka wā o ka Islamic. Ma hope iho, ua hoʻopau loaʻiaʻo Tel-Arad, a me ka hoʻomakaʻana o ka hoʻouluʻana o ka wao nahele Negev e nā mamo aʻIseraʻela i ka waena o ke kenekulia iwakalua, ua'ōlelo houʻia ke kūlanakauhale kahiko, akā, i kēia manawa, aia nō i loko o ka poʻepoe o ka hoʻoilina o ka'āina.
ʻAʻole makemake ka poʻe helekaʻi ma kahi'ē aʻe i kaʻikeʻana o nā mea'eneke o nā mea'ē aʻe i waho. E hoʻopuni ana i ke kūlanakauhale kahiko o nā mākaʻi nani. ʻO kahi maʻamau, he nani ia i ka punawai, i ka wā e uhiʻia ai nā pali i ka pale keʻokeʻo'ōmaʻomaʻo. A ma kēia māhele o ka wao nahele e ulu nei i nā pua nani - nāʻeleʻeleʻeleʻele.
Nāʻike no nā mea hoʻokele
- ka uku o nā pepa hoʻokomo i kēlā me kēia: mākua - $ 5, keiki - $ 2, penikala - $ 2.5;
- ka uku o nā tickets hōʻailona komo: mākua - 3,5 $, nā keiki - 1,5 $;
- Komoʻia ka hōʻeaʻana i nā malihini ki Tel Arad a puni ka makahiki: maiʻOkakopa a Malaki mai 08:00 a 16:00, maiʻApelila a September a 08:00 a 16:00;
- kokoke i ka paka kahi wahi kaʻa, kahi cafe liʻiliʻi a me kahi hoʻomoana.
Pehea e hiki ai i laila?
Hiki iāʻoe ke hiki i ka National Park o Tel-Arad ma ke kaʻa a ma kahi kaʻa kaʻa. ʻAʻole hele ka lehulehu i kahi.
Ināʻoe e holo kaʻa, e hahai i ke alahele 31, e hoʻohui i nā kuʻina o Lahavim (Highway No. 40) a me Zohar (Highway No. 90). E mālama pono i nā hōʻailona, ma ke ala o ke alanui Arad e hoʻohuliʻia i ke alanui No. 2808, kahi e lawe ai iāʻoe i ka pā.