- Helu : 31001, Yefe Nof St 61, Haifa, Israel;
- E weheʻia e kipa: mai ka makahiki 2001;
- Paena pūnaewele: ganbahai.org.il;
- Helu kelepona: +972 4-831-3131;
- E kipa wāhi: mai 9:00 a 17:00.
Ma ka kūlanakauhaleʻIseraʻelaʻo Haifa, aia kahi wahi nani i kūlike i ka hana mana o ka honua,ʻo ia ka Bahai Gardens. ʻO kēia māhele kahi kahi e noho ai ka poʻe manaʻoʻiʻo i ka Bahá'. ʻO iaʻano hoʻomana i hanaʻia i loko o ka XIX mau haneli, i ka wā e kali ana nā hoʻomana a pau no ka heleʻana mai o ke Akua.
Ka Moolelo o ka Bahai Gardens
I ka makahiki 1944, uaʻikeʻia kahi kanaka'ōpio,ʻo Siyyid Ali-Muhammad i loko o ke kūlanakauhale, a hoʻopauʻo ia iā ia ihoʻo "Bab", uaʻikeʻo ia i kahi'ōlelo mai ke Akua mai a hoʻomakaʻo ia e hoʻolaha aku i kāna mau hōʻailona lani. ʻO ka manaʻo nui āna i lawe ai,ʻo ia ka lōkahi o nā manaʻo a pau, akā,ʻaʻole ka manaʻoʻiʻoʻo Islam i kākoʻo iā ia. Eia naʻe, ua hahai nā kānaka maʻalahi iā ia, a ua hoʻoholo nā kāhuna pule o ka'āina e luku i nā poʻe a pau. Wahi a nā manaʻo, ua paʻiʻia he 20,000 mau kānaka, akā ua hele mau nā kānaka i waho i kēia hoʻolaha. A laila hele mai ka mea ukali o ka makua, Baháʻuʻaláh, nāna i hoʻolaha i ka manaʻoʻiʻo, me ka mea i hoʻomāinoinoʻiaʻo ia, a ua heleʻo ia i nā pio i loko o ka hale paʻahao.
Pehea i hanaʻia ai nā Bahai Gardens ma Haifa?
Ua hoʻokumuʻia ka Bahai Gardens me nā kālā o ka poʻe e ka poʻe Bahaʻi. ʻO ka mea kākau kiʻiʻo Fariborz Sahba e hana i mea hana i kūlike i nā aʻo a nā Bahā. He nui nā huakaʻi e makemake eʻike i kēia'āina: e hea nā Bahai Gardens? Aia lākou ma nā palena a pau o ka Mauna Karemela, aia kēia wahi i ka Universal House of Justice. Ua hoʻoholoʻo ia e hoʻolālā i kahiʻano kīhāpai likeʻole, i mea eʻoluʻolu ai ka maka o ka mea manaʻoʻiʻo, a no laila, aia ka māla i ka hauʻoli o ke Akua.
ʻO keʻanoʻo Bahai Gardens (Haifa, Israel) keʻano o nā hiʻohiʻonaʻano likeʻole:
- I ka wā mua, ua māheleʻia ka māla a pau i 19 mauʻanuʻu, i kapaʻiaʻo Bab me ko lākou mau haumāna he 18. Heʻano likeʻole kēia mauʻano ākea a puni hoʻi i ka piko a me ka lalo o ka luakini o Bahai,ʻo ia ka lua kupapaʻu o ke Bab,ʻo ia ka hale lua o ka lua kupapaʻu.
- Ma waho aku ka waiwai nui o ka luakini, ka hale nani nui, nā pou kiʻekiʻe a me nā paia ma ka pōhaku keʻokeʻo, akā i kou wā e komo ai i loko, e komoʻoe i kahi wahi haʻahaʻa.
- Mai ka Halepule ma laila e piʻi ai kahi alakiʻi me nā kapuaʻi he nui, ma kēlāʻaoʻao a me kēiaʻaoʻao he kahawai a me nā kahawai e iho mai ana. Ma ke kānāwai wale nō ke kuleanaʻo Bahaʻis e piʻi i kēia alapiʻi.
- Ma kahi o ke kuahiwiʻo ia iho, ua hōʻikeʻia he 9 mau poʻomanaʻo, i hōʻikeʻia e nā lā hemolele o Bahaʻi i ka papahelu.
- Aia nā Bahai Gardens ma Haifa i ka nui o nāʻano ulu lāʻau, kahi eʻike aiʻoe i keʻano nani o ka'ōmole. Keʻike neiʻoe i ka Bahai Gardens ma Haifa ma ka kiʻi, hiki iāʻoe keʻike i kēlāʻano kūlana maikaʻi loa o nā'āina a pau,ʻo nā lāʻau a pau a me nā lāʻau liʻiliʻi,ʻaʻole i loko o ka lālā hoʻokahi. He 90 mau māla e hahai ana i ka māla, aia lākou i waena o ka poʻe manaʻoʻiʻo ma ka Bahaʻis.
- Aia kokoke i ka Halepule kahi māla o ka cacti o nāʻano a me nāʻano likeʻole. Ke kanuʻia nā mea kanu'ōpala ma kahi keʻokeʻo keʻokeʻo, ma luna o lākou he mauʻalaniʻulaʻula. Maanei,ʻaʻole lākou iʻano "prickly", i ka manawa paha i hala kekahi, aʻo nā mea'ē aʻe e hoʻopau i kā lākou mau pua.
- Ma kahi o nā māla o ka māla e hoʻopuehuʻia ai nā lāʻau pinepineʻo Jerusalem, kahiʻano keʻokeʻo keʻokeʻo.
- Ke ulu nei kēia a me kaʻaila, no ka mea, ua manaʻoʻia he lāʻau lāʻau. Uaʻikeʻia i nā lā o Solomona, aʻo kēia lā ua hoʻohanaʻia konaʻaila i nā mea laʻa. Hōʻiliʻili ka nui o nāʻoka i kēia'āina.
- I ka Bahai Gardens aia nā lāʻau'aleʻa, aʻo ko lākou mau hua e like me ka berena, e like hoʻi me ka moʻolelo i hānaiʻia e John Bapetizo, eʻauwana ana i ka wao akua. ʻO ka lāʻau o Symorema, i kapaʻia he lāʻau fiku oʻAigupita, he hōʻailona ia o ka maluhia a me ka pōmaikaʻi.
- Ma waho aʻe o nā māla'ōmaʻomaʻo i loko o ka māla he kumu nui o nā pūnāwai, kahi e inu ai i ka wai. ʻO kēia wai mai ka pūnāwai e iho i lalo i nā alapiʻi, a laila komo i loko o nā kānana, a ma laila eʻike houʻia i nā pūnāwai.
- No ka heleʻana i kaʻIseraʻela ma nā māla Bahai, ponoʻoe e hele ma lalo o ka puka hao kiʻekiʻe, ma nāʻaoʻao o lākou he mau kiʻi o nāʻaeto. Aia ma waenakonu o ka puka kahi punawai a puni me nā hiʻohiʻona i ka lā.
Pehea e hiki ai i laila?
E hele i ka Bahai Gardens, ponoʻoe e hele i Haifa , kahi 90 km mai Tel Aviv a 160 km mai Ierusalema mai. Hiki iāʻoe ke hōʻea i Haifa mai kēia mau kūlanakauhale a me nā wahi nui'ē aʻe ma ke kaʻaahi a ma ka kaʻa kaʻa paha. Ma hope aʻe, e lawe i ka helu alanui kaʻa 23, a hiki iāʻoe i kahi Hanassi Avenue e kū nei, a ma laila aku e hele ai i ke komoʻana o nā kīhāpai he mau mika haneli.